Kakva budućnost čeka skijaške centre u Srbiji? – Ljetni turizam seli se na more, a skijanje na Alpe
Neke procene kažu da svake godine u svetu broj skijaša pada za 3%. Sudeći po broju sniježnih dana i skraćivanju sezone zbog visokih temperatura, taj broj će i u narednim godinama biti sve manji, ili će ovaj sport, izgleda, postati još veći luksuz.
Oni koji su se ovih dana uputili na srpske najpoznatije skijalište – Kopaonik, bili su svjedoci da ni topovi za vještački sneg nisu mnogo od pomoći kada staze “progledaju” zbog visokih temperatura, a skijanje pored topova koji sve vreme izbacuju vještačke pahulje baš se i ne može nazvati zadovoljstvom.
Upravo ovom temom se za portal klima101, kao pasionirani ljubitelj skijanja, a inače doktorantkinja iz oblasti meteoroloških nauka i istraživač i saradnik u nastavi na Fizičkom fakultetu Univerziteta u Beogradu, bavila Irida Lazić. Ona navodi da skraćivanje sezone skijanja i broj dana sa visokim snijegom neće pogoditi samo naš Kopaonik, a pogotovo naše niže planinske centre, već i čuvene Alpe.
Kako se navodi u ovom tekstu, prošli decembar na Kopaoniku je zabilježen kao drugi najtopliji decembar otkako se obavljaju merenja, od 1951. godine. U takvim uslovima nekadašnjih 55-60 cm snežnog pokrivača danas je pusti san. Naime, ove sezone visina snega na utabanim stazama nije prelazila 30 cm. Ni prošla sezona se nije proslavila – zabilježena su samo 24 snežna dana, što je najmanji broj snežnih dana u poslednjih 19 godina.
Sa ovim problemom se, kako navodi autorka, suočava i najpoznatija skijaška destinacija u Evropi i svijetu – Alpi. Planine u ovom regionu su, na osnovu mjerenja, za 2 stepena Celzijusa toplije u odnosu na preindustrijski period, a sneg se na njima zadržava za oko 36 dana kraće u odnosu na dugoročni, šestovekovni prosek.
– Ako posmatramo zimsku sezonu na Alpima, do kraja vijeka, prema naučnim procenama, količina snega će se smanjiti za 25% u blažem scenariju globalnog zagrevanja (RCP 4.5), a pesimističniji klimatski scenario (RCP 8.5) bi izazvao smanjenje od čak 45% – ističe ona.
Na osnovu ovakvih procjena, ispada da će se u budućnosti skijanje ograničiti samo na nadmorske visine iznad 1.500 m, i to uz kraće skijaške sezone.
Primjera radi, za 50 godina, skijališta na Alpima do 1.700 m nadmorske visine započinjala bi svoju skijašku sezonu krajem decembra ili početkom januara, a završavala u toku marta. U međuvremenu, mnogi skijaški centri na nižim nadmorskim visinama bi se pre ili kasnije jednostavno – povukli sa tržišta.
S obzirom na to da srpske planine nemaju nadmorsku visinu kao Alpi (i mnoge druge planine u svijetu), a takođe se nalaze južnije, ovdašnja skijališta će biti “prva na udaru” klimatskih promjena. Primjera radi, ski-centar Kopaonik je na nadmorskoj visini 1.770 m nadmorske visine, a najniža polazna tačka žičara je na 1.057 m, što je daleko ispod prethodno navedene procenjene minimalne granice za skijališta od 1.500 m.
(Foto: Luka Rilak)
Po aktuelnim procjenama, za 50 godina imaćemo na našim planinama skoro i do mesec dana manje ledenih dana (kada je maksimalna dnevna temperatura ispod nule), i to će biti naša nova klima. Takvih godina već povremeno imamo i danas, i mi ih nazivamo ekstremnim – u odnosu na klimu na koju smo navikli. Ali u budućnosti, takve godine će nam biti srednje stanje, nova normalnost.
U toj novoj klimi, nove ekstremne godine će biti ogromni udar na skijališta. Pretpostavka je da će se mnoga skijališta preobratiti i okrenuti ljetnjem turizmu umjesto zimskog, zbog prijatnijih temperatura i prilika u toku leta na planinama.
U vezi sa veštačkim osnežavanjem, kao jednim od načina za prevazilaženje ovog problema, autorka navodi da skijališta širom sveta, uključujući i naša u Srbiji, ulažu velike napore u sisteme veštačkog osnežavanja kako bi očuvala ski-staze, naročito u vremenu klimatskih promjena. Međutim, i sistemi za veštačko osnežavanje podložni su vremenskim prilikama i ne mogu se uvek koristiti kako bi se staze održale u dobrom stanju. Cilj vještačkog osnežavanja je da efikasno zamrzne raspršene kapljice vode koje dolaze iz topova. To se najbolje postiže kada je temperatura ispod nule, što obično važi tokom noći.
Međutim, čak i pri temperaturama iznad nule, osiguranje niske relativne vlažnosti vazduha igra ključnu ulogu u produkovanju veštačkog snega. Naime, sitne kapljice koje se raspršuju iz topova treba da se zamrznu, čak i pri pozitivnim temperaturama. Ovo je moguće postići ukoliko kapljice mogu na neki termodinamički način da se ohlade.
Termodinamičko hlađenje kapljica se odvija u suvljem vazduhu, gde kap ima mogućnost da malo ispari. Tokom tog isparavanja, kap troši sopstvenu latentnu (skrivenu) toplotu za ovaj fazni prelaz i zbog toga se hladi. Visoka relativna vlažnost vazduha otežava ovaj proces, jer atmosfera već sadrži dovoljno vodene pare i ima svoj limitirajući maksimalni kapacitet sadržaja vodene pare, što otežava isparavanje kapljica i njihovo hlađenje.
Grubo rečeno, temperatura vazduha od prosečno -2,5 °C i niže uglavnom obezbeđuje da se mogu koristiti kapaciteti veštačkog osnežavanja, dok više temperature zahtevaju povoljne uslove i u smislu vlažnosti vazduha. U budućoj klimi, za svako povećanje temperature od jednog stepena, atmosfera će biti u proseku za 7% vlažnija, pa je jasna kalkulacija da će korišćenje topova za veštački sneg biti limitirano toplim i vlažnim zimskim danima.
S obzirom na očekivano globalno zagrijavanje, visoke zimske temperature vazduha mogu učiniti skijanje na određenim skijalištima nemogućim čak i uz veštačko osnežavanje, a skijanje u već bliskoj budućnosti pretenduje da bude još veći luksuz za skijaše.
https://ba.ekapija.com/news/4584987/kakva-buducnost-ceka-skijaske-centre-u-srbiji-ljetni-turizam-seli-se-na